تاج‌زاده: كمي بدبين هستم، انتخابات شوراها آزمون مهم دولت احمدي‌نژاد است، ايسنا

*فضاي باز سياسي به بازي برد- برد مي‌انجامد


خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: سياسي

مصطفي تاج‌زاده معتقد است بسته شدن فضاي سياسي و مطبوعاتي به ضرر همه و يك بازي باخت- باخت است كه نتايج آن را به تجربه هم ديده‌ايم، اما در واقع دوره اصلاحات و فعاليت مطبوعات در آن، يك بازي برد- برد بود كه در آن همه مي‌توانستند در سطح وسيع ديدگاه‌هايشان را بيان كنند.

وي هم‌چنين بازگشت وظايف اصلي نهاد شورا طبق آن‌چه مدنظر قانونگذار بوده را موجب بازيافتن شان اصلي شوراها در نظام جمهوري اسلامي مي‌داند كه باعث مي‌شود هم از مشاركت مردم در اداره كشور استفاده شود و هم دولت بتواند كارآيي بيشتري از خود نشان دهد.

آن‌چه در پي مي‌آيد گفت‌وگوي اين عضو شوراي سياسي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي و معاون سياسي وزير كشور وقت با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران است.

تحقق شوراها در راستاي اجراي كامل قانون اساسي

مصطفي تاج‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار داشت: از زماني كه آقاي خاتمي وارد رقابت‌هاي انتخاباتي رياست‌جمهوري دوره‌ي هفتم شدند، يكي از شعارهايي كه مطرح كردند، تشكيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا بود. اصولا يكي از شعارهاي آقاي خاتمي اجراي كامل قانون اساسي بود و شوراها نيز در فصل پنجم قانون اساسي بود كه هفت اصل آن را تشكيل مي‌داد و تا آن زمان اجرا نشده بود.

وي ادامه داد: در زمان آقاي خاتمي كه بحث تشكيل شوراي شهر مطرح شد، وظيفه‌اي بود بر دوش دولت و ايشان مصر بود كه قانون اساسي را به طور كامل اجرا كند. در كنار آن دولت اصلاحات نسبت به جلب مشاركت بيشتر مردم در مديريت شهر و روستا در سراسر كشور اصرار داشت و اين‌كه به تدريج به سمت تمركززدايي اداري پيش برويم و امكان ورود چهره‌هاي بيشتر را به چرخه‌ي مديريتي كشور فراهم كنيم.

تصريح‌نشدن وظايف اصلي شوراها در قوانين موضوعه

اين فعال سياسي افزود: شوراها در شهرها و روستاهاي گوناگون عملكرد متفاوتي داشته‌اند. در برخي نقاط بسيار موفق بودند و در برخي نقاط موفقيت‌شان كمتر بود؛ چه در شوراي اول و چه در شوراي دوم؛ از اين رو شايد نتوان به طور دقيق و صد در صد ادعايي را مطرح كرد، اما به طور طبيعي انتظار جامعه اين است كه هر نهادي كه تاسيس مي‌شود با گذشت زمان و با توجه به تجربياتي كه كسب مي‌كند، بتواند عملكرد بهتري را ارايه دهد. بنابراين انتظار مي‌رود كه شوراها هر چه به سمت آينده پيش مي‌رويم، بتوانند عملكرد بهتري را در خدمات‌رساني به مردم، كاهش هزينه‌ها و افزايش راندمان ارايه دهند.

اين عضو شوراي سياسي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي، با بيان اين‌كه شوراها نهادهاي متمركزي نيستند كه بتوانيم تفاوت عملكرد آنها را مقايسه كنيم، گفت: مثلا مجلس نهاد متمركزي است و عملكرد واحدي را ارايه مي‌دهد، لذا مي‌توانيم بگوييم دوره‌ي پنجم با ششم و يا هفتم مجلس چه تفاوت‌هايي داشته است.

تاج‌زاده ادامه داد: اما وظايفي كه امروز به عهده‌ي شوراهاست، چيزي نيست كه قانون اساسي آن را پيش‌بيني كرده است. قانون اساسي وظايف و اختيارات جدي‌تر و به مراتب گسترده‌تري را به عهده‌ي شوراها نهاده كه هنوز قوانين موضوعه اين وظايف را به عهده‌ي شوراها نگذاشته است.

وي افزود: اما در بسياري از كشورها كه شوراها بنيان دموكراسي را تشكيل مي‌دهند، بسياري از وظايفي كه در ايران به عهده‌ي قوه‌ي مجريه است، به عهده‌ي اين شوراهاست. از اداره مدارس گرفته تا امور مربوط به خدمات بهداشتي و درماني؛ از اين رو اميدوارم با تجربه‌اي كه شوراها به دست مي‌آورند و با اين اعتراض عمومي كه نسبت به متمركز بودن امور در دولت است و تفاوتي هم نمي‌كند كه چه كسي رييس دولت باشد يا وزرا را چه كسي تعيين ‌كند، كلا جمهوري اسلامي به سمت نوعي تمركززدايي حركت كند. از سويي اختيارات بيشتري به مناطق واگذار شود و از سوي ديگر نوع وظايف خدماتي دولت حتي‌الامكان به عهده شوراها گذاشته شود تا از مشاركت‌هاي مردمي به نحو احسن بتوان استفاده كرد، به علاوه با محدود شدن وظايف دولت، قوه‌ي مجريه هم مي‌تواند كارايي بيشتري از خود نشان دهد.

كمي بدبين هستم

عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت ايران اسلامي در ادامه درباره‌ي همزماني انتخابات شوراها و خبرگان رهبري نيز گفت: به لحاظ وظايف هيچ ارتباطي بين خبرگان و شوراها وجود ندارد و مهم نيست كه چه زماني اين دو نهاد تشكيل مي‌شوند. يعني تنها دو نهادي كه با هم ارتباط دارند، رياست‌جمهوري و مجلس هستند كه دوره كاري هر دو چهار ساله است؛ از اين رو جايي كه تجميع انتخابات - نه برگزاري همزمان آن - توجيه دارد در مورد مجلس و دولت است. البته يك مشكل فني وجود دارد و آن هم اين است كه ممكن است رييس‌جمهور زودتر از چهار سال به هر دليلي كارش خاتمه پيدا كند، اما در مورد مجلس فرض بر اين است كه در چهار سال كارش ادامه داشته باشد و در كشورهايي كه اين دو انتخابات را همزمان برگزار مي‌كنند، امكان انحلال مجلس همزمان با كنار رفتن رييس‌ جمهور به هر دليلي وجود دارد.

وي تاكيد كرد: در حال حاضر سه انتخابات در پيش‌رو داريم، نه دو انتخابات. سه انتخابات در يك روز كه كاري بسيار دشوار است و مرجع نظارتي هر كدام با ديگري تفاوت دارد. نظارت انتخابات ميان‌دوره‌اي مجلس به عهده‌ي شوراي نگهبان، رسيدگي به صلاحيت‌هاي خبرگان به عهده‌ي فقهاي شوراي نگهبان (اما نظارت بر آن به عهده‌ي كل شوراي نگهبان است) و نظارت بر انتخابات شوراها كه به عهده‌ي مجلس شوراي اسلامي است؛ از اين رو من كمي بدبين هستم، از اين جهت كه اين مقدمه‌اي باشد كه بخواهند مراجع انتخاباتي شوراها را از مجلس كه به هر حال پاسخگوي مردم است، بگيرند و به شوراي نگهبان بدهند.

تاج‌زاده ادامه داد: برگزاري همزمان سه انتخابات در عمل هم مي‌تواند مشكلات زيادي ايجاد كند. چون هر انتخابات زمان‌بندي خاص خود را دارد. به علاوه اينكه انتخابات خبرگان انتخابات بسيار مهمي است، چون مجلسي تشكيل مي‌شود كه عزل و نصب رهبري، نظارت بر كار او و همين‌طور نهادهاي زير نظر ايشان را به عهده دارد و اهميت تشكيل چنين نهاد نظارتي فوق‌العاده بالاست.

اين عضو شوراي سياسي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي، با بيان اين‌كه همزماني انتخابات خبرگان و شوراها باعث مي‌شود انتخابات خبرگان در ذهنيت جامعه‌ي ما مورد بحث واقع نشود، اظهار داشت: اين نقطه‌ي ضعفي است كه به اين همزماني وارد است. نگراني ديگري نيز وجود دارد مبني بر اينكه اجازه ندهند رقابت جدي در خبرگان صورت بگيرد و سعي كنند كمبود رقابت در انتخابات را كه تاثير مستقيم در مشاركت مردم دارد از طريق همزماني آن با انتخابات شوراها و رقابتي كه احزاب در اين رقابت دارند، پر كنند.

وجود دو خطر

وي تاكيد كرد: بنابراين دو خطر جدي غير از يكي شدن مراجع نظارتي وجود دارد. اول اينكه خبرگان و وظايف و عملكرد مجلس كنوني مورد ارزيابي افكار عمومي قرار نگيرد. هم‌چنين نامزدهاي مختلف قلع و قمع شوند و در نتيجه انتخابات سردي داشته باشيم و بخواهند اين سردي را با انتخابات شوراها جبران كنند. البته مشكلات فني ديگري هم وجود دارد از جمله اينكه در انتخابات خبرگان مردم در استان به كانديدا راي مي‌دهند اما در انتخابات شوراها 33 هزار واحد انتخاباتي داريم، به معناي اينكه مستقل برگزار مي‌شود و نزديك به شصت هزار نفر به عنوان اعضاي اصلي و علي‌البدل انتخاب مي‌شوند. در كنار آن در برخي شهرها انتخابات ميان‌دوره‌اي مجلس را داريم كه كاري بسيار دشوار براي دولت و مجلس و شوراي نگهبان است.

تاج‌زاده با انتقاد از اين‌كه احزاب اصلاح‌طلب در اين انتخابات فاقد روزنامه و امكانات براي تبيين ديدگاه‌هاي خود هستند، تاكيد كرد: متاسفانه در حالي وارد انتخابات به اين مهمي مي‌شويم كه برخي از احزاب اصلاح‌طلب مانند مشاركت و سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي، روزنامه و تريبوني براي توضيح ديدگاه‌هاي خود در صدا و سيما ندارند و هنوز اعضاي موثر آنها حتي در حد دبير كل به دادگاه احضار و محاكمه مي‌شوند و شرايط نابرابري را براي ورود به چنين انتخابات مهمي دارند.

منتقد دولت؛ همراه منافع ملي

عضو شوراي سياسي سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي هم‌چنين درباره‌ي ضرورت و اهميت ديدار‌هاي احزاب و تاثيرآن بر روند انتخابات گفت: اين گفت‌وگو‌ها به دو دليل عمده علني‌تر از گذشته صورت مي‌گيرد. در گذشته وجود داشته اما بعضا علني نمي‌شده. اما دو نكته اساسي در اين ديدار‌ها وجود دارد كه يكي احساس نگراني احزاب به خصوص احزاب اصلاح‌طلب و احزابي كه رقباي آنها هستند، نسبت به پرونده‌ي هسته‌اي ايران است.

ما منتقد بسياري از سياست‌هاي موجود هستيم و تصور مي‌كنيم باز كردن جبهه‌هاي جديد براي كشور مي‌تواند هزينه‌هاي سنگيني را به مردم و ميهن تحميل كند.

ايراد سخنان نسنجيده و يا از دست دادن فرصت‌هايي كه مي‌تواند فضا را براي بدخواهان و به‌ويژه جناح افراطي در آمريكا كه قدرت را در دست دارد و مدام بر طبل جنگ مي‌كوبد، فراهم كند. اين احساس نگراني باعث شده احزاب دور هم بنشينند و رايزني كنند و ببينند چگونه مي‌توانند تصميماتي بگيرند و اقداماتي را صورت دهند كه كشور با تحريم و مهم‌تر از آن حملات و ضربات احتمالي نظامي به مراكز علمي، فني و اقتصادي مواجه نشود و در واقع به طور غيرمستقيم جبهه مدافعان صلح را شكل دهند تا در داخل و خارج جناح‌هاي افراطي را به انزوا بكشانند يا تحت فشار قرار دهند تا آن چنان كه مايل هستند نتوانند ترك‌تازي كنند.

فضاي بسته؛ بازي باخت- باخت

وي افزود: دليل ديگري اين ديدار‌ها اين است كه جرياني در جامعه ما به‌ويژه در درون حكومت روز به روز قوي‌تر مي‌شود كه هيچ سر سازگاري با احزاب و نهاد‌هاي مستقل مدني و مطبوعات آزاد و هر كانوني كه بخواهد مستقل از قدرت از حقوق مردم دفاع كند، ندارد و با آن مخالفت مي‌كند. بنابراين احزاب كشور مي‌توانند با وجود تمام اختلاف نظر‌ها و سوءتفاهم‌ها يا سوءظن‌هاي تاريخي از برخي موضوعات مانند اصل تحزب در كشور دفاع كنند. همه احزاب ما طرفدار آن هستند كه دولت هم‌چنان كه به مطبوعات يارانه مي‌پردازد ( كه اين يارانه نقش مهمي در بقا و استقلال مطبوعات كشور دارد) به احزاب و نهاد‌هاي مدني نيز اين يارانه را بپردازد؛ مثلا احزاب استقبال مي‌كنند از اينكه خانه احزاب استقلال خود را حفظ كند و در خدمت همه احزاب باشد، حتي احزاب طرفدار آزادي مطبوعات هستند، چون مي‌دانند كه بسته شدن فضا به ضرر همه است. اين يك بازي باخت باخت است كه نتايج آن را به تجربه هم ديده‌اند.

اصلاحات بازي برد- برد

تاج‌زاده به اوج دوره فعاليت مطبوعات اصلاح‌طلب در سال هاي 77 و 78 اشاره كرد و اصلاحات را يك بازي برد- برد خواند و خاطر نشان كرد:‌ اين سال‌ها به بهار مطبوعات و اطلاع رساني معروف شدند، روزنامه‌هاي منتقد اصلاحات هم با تيراژ‌هاي بسيار بالايي فروش مي‌رفتند. مثلا تيراژ نشريات انصار حزب‌الله در آن زمان در مقايسه با امروز به تصور من تفاوتش بيست به يك است. در واقع يك بازي برد برد بود كه در آن همه مي‌توانستند در سطح وسيع ديدگاه‌هايشان را بيان كنند، اما اين بازي را به يك بازي باخت باخت تبديل كردند كه امروز نرخ مطالعه در جامعه كاهش پيدا كرده، صرف نظر از اين‌كه شهروندان اصلاح‌طلب باشند يا منتقد اصلاحات يا هيچ‌كدام. بنابراين دو نكته مطرح شده مسائلي بود كه احزاب را به اينجا رساند كه بلوغ خود را نشان دهند و شروع كنند به گفت‌وگو با يكديگر و براي اولين بار در تاريخ ايران اين امكان را فراهم كنند كه بيش از نقاط اختلاف و يا دست كم به همان ميزان به نقاط اشتراك بپردازند و روي آن تاكيد كنند.

عضو شوراي مركزي جبهه مشاركت، اساس دموكراسي را بر دو وجه توجه به فرديت و هم‌زيستي جمعي خواند و گفت: فرديت يعني هر كس آن‌چنان كه مي‌خواهد بتواند فكر و زندگي كند و مرز آن هم زيان‌نرساندن به ديگران است، اما در كنار رشد اين فرديت بايد بتوانيم هم‌زيستي جمعي را ياد بگيريم. به تعبير آلكسي دوتوكويل، هنر هم‌زيستي مسالمت‌آميز را فرا بگيريم و بنابراين از اين منظر، گفت‌وگو، محور فعاليت احزاب مي‌شود كه معناي آن ائتلاف‌هاي انتخاباتي، كنارگذاشتن ديدگاه‌ها و بي‌هويت شدن احزاب نيست، برعكس اساسا احزابي مي‌توانند گفت‌وگوي سالم داشته باشند كه هويت و ديدگاه‌هايشان كاملا مشخص باشد و در عين حال بدانند هيچ كدام به تنهايي نمايندگان علايق و منافع همه مردم نيستند. پس بايد حقوق ديگران را به رسميت بشناسند و با گفت‌وگو به برآيندي دسترسي يابند كه اين برآيند هيچ‌كس را به طور كامل راضي نخواهد كرد، اما تنها راه هم‌زيستي دموكراتيك مسالمت‌آميز و قانوني اين است.

وي مجموعه اظهار نظر‌هاي اين مذاكرات را مثبت ارزيابي كرد و به ايسنا گفت: با وجود برخي انتقادات اين امر نشان مي‌دهد كه گام جديدي برداشته و عصر تازه‌اي تجربه مي‌شود كه احزاب با وجود اختلافات حاضر به پذيرش يكديگر هستند و رقابت را مساوي با دشمني نمي‌دانند، آنها فكر مي‌كنند همكاري در زمينه‌هايي كه اشتراك نظر وجود دارد، مانند دفاع از تحزب، موجب دفع خطر از كشور مي‌شود.

انتخابات آينده؛ آزمون دولت نهم

تاج زاده در بخش ديگر سخنانش اظهار داشت: به نظر من در انتخابات آينده هم‌گرايي اصلاح‌طلبان مشخص خواهد شد، هم‌چنين اين انتخابات آزمون بسيار مهمي براي دولت آقاي احمدي‌نژاد است، مبني بر اين‌كه چقدر حاضر است حضور منتقدانش را به رسميت بشناسد؛ به ويژه كه انتخابات شورا‌ها كه هيات‌هاي اجرايي و نظارتش توسط دولت و مجلس تشكيل مي‌شود و نحوه رسيدگي آنها به صلاحيت منتقدان نشان مي‌دهد كه دولت تا چه حد خود را مردمي مي‌داند و چقدر به مردم اعتقاد دارد، هم‌چنين تا چه حد آنها را رشيد و آگاه مي‌داند؛ چون به ميزاني كه منتقدان رد صلاحيت شوند، نشان‌دهنده آن است كه دولت فاقد اعتماد به نفس و نگران از انتخاب مردم است و آزادي انتخابات را براي عراق مي‌خواهد نه براي ايران. بنابراين ما منتظريم ببينيم در وهله اول وزارت كشور چگونه با اين انتخابات برخورد مي‌كند.

وي گفت: آن چه مستقيماً از چشم دولت مي‌بينيم و مجموعه مواجهه مجلس و دولت را، نشانه نگاه واقعي حكومت يكدست به مردم و آگاهي و آزادي آنها مي‌دانيم.

تاج‌زاده با بيان اين‌كه براي احزاب اصلاح‌طلب، دموكراتيك شدن مناسبات در درون قدرت و جامعه مدني، مهم‌تر از كسب راي است، تاكيد كرد: ما به عنوان يك حزب اصلاح‌طلب، دموكراتيك شدن مناسبات در درون قدرت و جامعه مدني را به مراتب مهم‌تر از كسب يا عدم كسب آراي خود مي‌دانيم و اساسا به همين دليل شورا‌ها را تشكيل داديم، چون قبل از تشكيل شورا‌ها شهرداري را در سراسر كشور، وزارت كشور تعيين مي‌كرد، مانند تهران. ما اين حق را به صاحبان اصلي آن كه مردم بودند، داديم و هر لحظه هم احتمال مي‌داديم كه همفكران ما راي نياورند، اما نفس تشكيل شورا‌ها را مهم‌تر از آن مي‌دانستيم كه راي بياوريم يا نه، كه خوشبختانه با پيروزي محافظه‌كاران در انتخابات گذشته شورا‌ها، آنها بيشتر از ما از مزاياي شورا‌ها صحبت و خود اين نهاد را جا انداخته و تثبيت مي‌كنند.

تاج زاده يكي از افتخارات دولت خاتمي را برگزاري آن‌چه آزاد‌ترين انتخابات در دوره دوم شوراي شهر خواند برشمرد و تصريح كرد : افتخار آقاي خاتمي در تشكيل شورا‌ها در دوره اول و آزاد بودن آنتخابات شورا‌ها در دوره دوم است و اين چيزي است كه در تاريخ مي‌ماند؛ از اين رو اگر فضا دموكراتيك نباشد و برخي از نيروهاي فراقانوني دخالت كنند، احزاب روزنامه نداشته باشند و صلاحيت نامزد‌ها تاييد نشود و نتوانند در يك فضاي سالم به رقابت بپردازند، با توجه به اين‌كه الان هم مجريان و هم ناظران هم‌سو هستند، اين خطر بالا مي‌رود كه خداي نكرده عده‌اي وسوسه شوند و سلامت انتخابات را مورد خدشه قرار دهند، اما مجموعه اين حوادث اگر رخ ندهد، پيروزي براي همه مردم ايران است، هر كسي كه منتخب باشد، بايد به او احترام بگذاريم و اين به سود كشور خواهد بود. هم‌چنين اگر انتخابات آزاد برگزار شود، اعضاي شوار‌ها، هم وزن پايگاه اجتماعي خود مي‌شوند و اين براي تعادل و ثبات پايدار در كشور مفيد خواهد بود.

وي در پاسخ به اين پرسش كه مهم‌ترين محور ديدار‌هاي احزاب را پرونده‌ي هسته‌يي خوانديد، آيا پس از مشخص شدن وضعيت هسته‌يي ايران اين ديدار‌ها ادامه خواهد داشت يا نه؟ گفت: قطعا ادامه خواهد داشت. اگر خطرات با درايتي كه حكومت نشان مي‌دهد، برطرف شود، خطر تحريم و ضربات نظامي از بين بروند، هنوز مسائل زيادي داريم كه بين احزاب مي‌تواند مورد گفت‌وگو قرار گيرد. نكته‌اي كه بايد اشاره كنم اين است كه اساسا خانه احزاب را براي اين تشكيل داديم كه احزاب دور يكديگر بنشينند و صحبت كنند، اين طور نيست كه چون الان در حكومت نيستيم به فكر مذاكره با احزاب افتاديم. اصلا خانه احزاب محلي است براي گفت‌وگوي احزاب، ما خواستيم كه اين امكانات را دولت بدهد تا احزاب خودشان هيات مديره انتخاب كنند، چرا كه همين نشست و برخاست‌ها مي‌تواند بسياري از ايده‌ها را به يكديگر نزديك كند. كساني كه مي‌گويند چرا الان به فكر گفت‌وگو افتاديد توجه ندارند كه در خانه احزابي كه تشكيل داديم و از دستاورد‌هاي دولت آقاي خاتمي است، در هر سه دوره انتخابات كه برگزار شد از جناح‌هاي مختلف در آن حضور داشتند و به تبادل نظر با يكديگر پرداختند.