۸ درصد زنان و ۵/۴ درصد مردان در کشور دچار پوکی استخوان هستند

تهران - در ایران حدود 5/4 درصد مردان و 8 درصد زنان به بیماری پوکی استخوان (بیماری خاموش ) مبتلا هستند و این درحالی است که با افزایش سن ، تعداد مبتلایان به این بیماری نیز بیشتر می شود چنان چه 10 درصد مردان و 20 درصد زنان ایرانی بالای 50 سال دچار پوکی استخوان هستند .

اهمیت ˈپوکی استخوانˈ به حدی است که سازمان بهداشت جهانی WHO روز 29 مهر (20 اکتبر) را به عنوان روز جهانی بیماری پوکی استخوان یا همان استئوپروز نامگذاری کرده است.

پوکی استخوان بیماری است که در آن استخوان ها چگالی خود را از دست می دهند و راحت تر می شکنند .

این بیماری که نام علمی آن ( استئوپروز) است در مراحل اولیه علامتی ندارد از این رو به بیماری خاموش نیز معروف است . این بیماری به کاهش توده استخوانی، ضعف و سست شدن بافت استخوانی گفته می شود که این حالت سرانجام به شکست استخوان منتهی خواهد شد.

همان گونه که گفته شد استئوپروز یک بیماری بدون علامت است تا زمانی که یک شکستگی در بدن فرد بیمار ایجاد شود که این شکستگی ها ممکن است در مهره‌ها، استخوان رادیوس، لگن وسایر استخوان‎ها رخ ‎دهد. شکستگی‌های لگن وخیم‌ ترین عارضه استئوپروز است و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از 20 درصد است.

امروزه این بیماری در جهان بیماری شایعی محسوب می شود. اینک بیش از ۷۵ میلیون نفر در اروپا، ژاپن و آمریکا به این بیماری دچار هستند.

براساس آمار در حال حاضر از هر ۳ زن بالای ۵۰ سال در جهان ، یکی به پوکی استخوان دچار است.

در ایران نیز بر اساس سرشماری سال 1390 ، 2/8 درصد (4/5 میلیون نفر) از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می دهند و با در نظر گرفتن افزایش طول عمر و امید به زندگی ، تخمین زده می شود که این جمعیت در سال 2020 به بیش از 10 میلیون نفر برسد.

با توجه به پیر شدن جمعیت و نظر به تنوع بیماری ها در سالمندان، برنامه ریزی به منظور ارتقای سلامت سالمندان یکی از مهمترین وظایف سیاستگذاران نظام بهداشت و درمان کشور است .

براساس آمار در ایران نیز حدود 5/4 درصد مردان و 8 درصد زنان به پوکی استخوان مبتلا هستند که با افزایش سن ، پوکی استخوان به طور چشمگیری افزایش می یابد چنان چه بیش از 10 درصد مردان و 20 درصد زنان بالای 50 سال دچار پوکی استخوان هستند و این سبب می شود که بیش از 2 میلیون نفر از جمعیت کشورمان در معرض شکستگی های ناشی از پوکی استخوان باشند.

دکترˈ احمد رییس السادات ˈ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این مورد گفت : پوکی استخوان از مهمترین بیماری های دوران سالمندی است .دراین بیماری تراکم استخوان ها کاهش واحتمال شکستگی در آنها افزایش می یابد. پوکی استخوان کیفیت زندگی فرد بیمار را دچار اختلال وهزینه های خیلی زیادی را برنظام بهداشت و درمان جامعه تحمیل می کند.

به گفته وی پوکی استخوان در اثر بیماری های مختلف ( دیابت، پرکاری تیروئید و پاراتیروئید، کاهش هورمونهای رشد و برخی سرطانها ) و یا استفاده از داروهایی همچون داروهای استروئیدی (کورتون) ، ضد تشنجی و داروهای مورد استفاده در درمان بیمارهای تیروئیدی ایجاد می شود.

دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران اظهار داشت :از نظر آسیب شناختی پوکی استخوان حاصل عدم تعادل بین ساخت و معدنی شدن استخوان جدید و برداشت استخوان قدیمی است که در نهایت منجر به از دست رفتن پیشرونده بافت معدنی استخوان می شود.

وی خاطر نشان کرد :بر اساس تحقیقات انجام شده تراکم استخوان در انسان بعد از مرحله رشد در دوران بلوغ مرتب افزایش می یابد و در اواخر دهه سوم و اوایل دهه چهارم عمر، تراکم استخوان به حداکثر میزان خود می رسد. بعد از آن تراکم استخوان ها مرتب با افزایش سن رو به کاهش می رود و این کاهش تا پایان عمر ادامه می یابد.

رییس السادات گفت :اثر هورمون های جنسی بر فرایند استخوان سازی و بروز پدیده یائسگی (منوپاز) سبب می شود روند کاهش تراکم استخوان در زنان سرعت بیشتری نسبت به مردان داشته باشد. هر چند در مردان مسن نیز ، کاهش تدریجی هورمون های مردانه باعث ایجاد حالتی شبیه به یائسگی در آقایان می شود .

وی خاطرنشان کرد: انسان ها در30 تا 35 سالگی فرصت دارند تا میزان تراکم استخوان خود را افزایش دهند. تغذیه مناسب در دوران کودکی ، نوجوانی ، جوانی و نیز دوران بارداری و شیر دهی در کنار فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از عادات غلط مانند کشیدن سیگار و نوشیدن الکل از مهمترین عوامل پیشگیری کننده از کاهش تراکم استخوان است .

به گفته رییس السادات ، مصرف فرواردهای لبنی (شیر، ماست، کشک و دوغ کم نمک ) ، سبزی ها، حبوبات و میوه های تازه ، استفاده متعادل از مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی ، تخم مرغ و پرهیز از استفاده بی رویه از نوشابه های گازدار و قهوه از جمله توصیه های غذایی مناسب برای پیشگیری از پوکی استخوان است.

وی گفت : همچنین استفاده صحیح و بجا از مکمل ها و ویتامین ها از جمله کلسیم وویتامین Dاگرچه می توانند نقش مفیدی داشته باشند ولی به هیچ وجه جایگزین تغذیه طبیعی و فعالیت فیزیکی نیستند.

دبیرانجمن طب فیزیکی و توانبخشی یادآور شد : بیماری استئوپروز با استفاده از روش های آزمایشگاهی و تصویر برداری قابل تشخیص است . ورزش درمانی از مهمترین درمان های غیر جراحی و غیر دارویی برای بیماری پوکی استخوان است . براین اساس ورزش های تحمل کننده وزن، ورزش های تعادلی و ورزش های راست کننده عضلات ستون فقرات پشتی همچنین ورزش های آبی، شنا و پیاده روی به خصوص در سطوح غیر شیب داراز بهترین ورزش های مفید برای مبتلایان به پوکی استخوان است .

رییس السادات در مورد ورزش ˈتای چی ˈ که ریشه در ورزش های رزمی سنتی چینی دارد ، گفت :این ورزش علاوه بر افزایش تراکم استخوان اثرات مفیدی در بهبود تعادل و پیشگیری از خطر زمین خوردن بیماران مبتلا به پوکی استخوان دارد. همچنین این ورزش تاثیرات مفید روحی و روانی بر بیماران می گذارد.