اجلاس اروپا و آفریقا و معضل موگابه، صدای آلمان

موضوعات محوری این اجلاس که امروز در لیسبون برگزار شد، مهاجرت، محیط زیست و حقوق بشر است، اما پیش از آغاز این اجلاس یک نفر محور مذاکرات بود: موگابه، رهبر زیمبابوه. نخستین نشست اتحادیه‌ اروپا و آفریقا در سال ۲۰۰۰ بود.

یکی از بزرگترین مشکلات برنامه‌ریزان این اجلاس یک چادر برزنتی یا به عبارتی دیگر، یک شهرک چادری بود که باید برای معمرالقذافی و هیئت همراه وی برپا می‌شد. رهبر لیبی اعلام کرده بود که به‌ هیچ وجه در هتل‌های لوکس اقامت نخواهد گزید. مشکل این بود که در لیسبون، محل برگزاری اجلاس، در ماه دسامبر، دمای زیر ۱۰ درجه امری عادی است.

اکنون قذافی و همراهان وی که نزدیک به ۲۰۰ نفر هستند، در غرب لیسبون زیر چادر اتراق کرده‌اند. بقیه‌ی شرکت کنندگان، یعنی نمایندگان ۵۲ کشور آفریقایی و ۲۷ کشور اروپایی در هتل اقامت گزیده‌اند.

موگابه یا براون

مشکل دیگری که مقامات پرتغالی را سخت به خود مشغول کرده بود، حل نشد: مشکل شرکت موگابه در اجلاس.

اتحادیه‌ی اروپا به دلیل نقض حقوق بشر در زیمبابوه، تحر‌یم‌هایی علیه این کشور اعمال کرده است و رهبر آن را به عنوان ناقض حقوق بشر می‌شناسد. به همین دلیل گوردون براون، نخست‌وزیر بریتانیا گفته بود، به شرطی در این اجلاس شرکت خواهد کرد که روبرت موگابه، رئیس جمهور زیمبابوه از آن دوری جوید. براون در ماه سپتامبر تاکید کرد: «این اجلاس برای سعادت آفریقا مهم است . ولی طبیعی است که شرکت من در اجلاس درکنار موگابه مناسب نیست و رئیس جمهور موگابه قصد دارد که در آن شرکت کند».

از آن زمان یک بازی دیپلماتیک آغاز شد: نخست پرتغالی‌ها اعلام کردند که براون را ترجیح می‌دهند. در پی این خبر، رهبران چند کشور آفریقایی تهدید کردند که در صورت عدم شرکت موگابه، اجلاس را تحریم خواهند کرد. آرماندو گوبوزا، رئیس جمهور موزامبیک گفت: «من معتقدم که تیم آفریقایی را ما باید تعیین کنیم. آن یکی قاره اجازه ندارد در این مورد تصمیم بگیرد. ما با تیمی که خودمان تعیین می‌کنیم به اجلاس می‌رویم تا با اروپایی‌ها به مذاکره بنشینیم».

نتیجه این که، موگابه در اجلاس شرکت می‌کند و براون در خانه می‌ماند. به جای او، والری آموس که زمانی وزیر توسعه بود، بریتانیا را در اجلاس لیسبون نمایندگی می‌کند.

موضع آنگلا مرکل

صدراعظم آلمان که به عنوان نماینده‌ی کشورش در این اجلاس شرکت دارد، پشتیبان حضور موگابه بود. مرکل گفت که از "همان ابتدا" موضع وی این گونه بوده است که همه‌ی اعضای اتحادیه‌ی آفریقا باید دعوت شوند و تعیین نمایندگان کشورها به عهده‌ی خود آنهاست.

وی تاکید کرد: «این به این معناست که ما در حضور شرکت کنندگان، برداشت‌های خودمان را و نیز انتقادهایمان را با صدای بلند خواهیم گفت. همه این حق را دارند که در اجلاس شرکت کنند.»

موضوعات مورد مذاکره

به گفته‌ی خوزه سوکراتس، میزبان اجلاس، به اندازه‌ی کافی موضوع برای بحث وجود دارد: محیط زیست، تغییرات اقلیمی، چگونگی گرداندن حکومت، تنظیم موج مهاجرت. سوکراتس می‌گوید: «امکان ندارد که بدون یک دیالوگ سیاسی با کشورهای آفریقایی، بتوان سیل مهاجرت را تنظیم کرد.»

نخست‌وزیر پرتغال تاکید می‌کند که یکی دیگر از موضوعات مورد مذاکره، حقوق بشر است.

قراردادهایی در زمینه‌ی تجارت آزاد

از پیش اعلام شده بود که اوج اجلاس، عقد قراردادهایی در زمینه‌ی تجارت آزاد با کشورهای مختلف آفریقایی خواهد بود. اما چون مذاکرات مقدماتی اتحادیه اروپا با بلوک‌های اقتصادی آفریقایی به بن‌بست رسید، در نتیجه اجلاس بدون این اوج پایان خواهد یافت.

اتحادیه اروپا خواهان آن است که کشورهای آفریقایی در سطح گسترده‌تری بازارهای خود را برای تولیدات و خدمات اتحادیه اروپا بگشایند.

در حال حاضر "جمهوری خلق چین" روابط اقتصادی خود با کشورهای آفریقایی را به شدت گسترش می‌دهد. در سال ۲۰۰۶ نیز نخستین اجلاس چین و آفریقا در پکن برگزار شد.

خوزه سوکراتس معتقد است که اروپایی‌ها باید به سرعت اقداماتی انجام دهند: «۷ سال است که ما هیچ اجلاسی با آفریقا نداشته‌ایم. اتحادیه‌ اروپا با تمام جهان به مذاکره می‌نشیند، اما با آفریقا صحیت نمی‌کند. این یک اشتباه است که برای اروپا گران تمام خواهد شد».