شکست پروژه ساخت خودروهاي ملي، اعتماد

شعار «اين شدني است» محمود احمدي نژاد در صنعت خودرو کشور به «اين نشدني است» تغيير يافت تا توليد دومين خودرو ملي کشور در ايران خودرو توقيف شود.

توليد انبوه «رانا» يا همان «پيکان جديد» که قرار بود از شهريورماه امسال آغاز شود به سبب مشکلات مالي ايران خودرو صورت نخواهد گرفت تا براي هميشه پرونده اين خودرو بسته شود و از اين پس براي ساخت خودروهايي با عنوان «ملي» يا «صد درصد ايراني» پروژه يي تعريف نشده و اعتباري نيز در نظر گرفته نشود. يک منبع آگاه در ايران خودرو با تاييد اين مطلب گفت؛ اگرچه هنوز بحث و بررسي روي توليد يا عدم توليد اين خودرو در سطوح مختلف دولت ادامه دارد، اما با توجه به مشکلات بالاي مالي ايران خودرو و کاهش درآمدهاي نفتي کشور بعيد است اعتباري براي توليد انبوه اين خودرو در نظر گرفته شود.

داود ميرخاني رشتي مديرعامل ايران خودرو در دهه 60 نيز با تاييد اين موضوع گفت؛ تا آنجا که بنده اطلاع دارم مديران ايران خودرو و وزارت صنايع و معادن مشغول بررسي اين پروژه هستند اما هنوز در خصوص توليد آن به نتيجه يي نرسيده اند چرا که ظاهراً در شرايط فعلي انجام چنين پروژه يي براي اين شرکت اقتصادي نيست و مخارج زيادي را روي دست ايران خودرو خواهد گذاشت.شنيده مي شود ايران خودرو با حذف توليد «رانا» از سبد محصولات خود قصد دارد بار مالي توليد اين خودرو را از دوش خود بردارد تا بتواند با کاهش هزينه ها جوابگوي سهامداران خود در مجمع عمومي ماه آينده باشد.

زمزمه توقيف توليد «رانا» که پيش از انتخابات با حضور «حاج داود» برادر بزرگ تر احمدي نژاد رونمايي شد، در حالي به گوش مي رسد که ايران خودرو در آستانه ورشکستگي قرار گرفته و به دليل مشکلات مالي فراوان مجبور شد روز گذشته برگزاري مجمع عمومي خود را به وقت ديگري موکول کند.

پروژه «رانا» يا همان «پيکان جديد» پس از آنکه در دولت سيدمحمد خاتمي از اجراي آن جلوگيري شد در دولت نهم به برکت درآمدهاي نفتي پرونده خاک خورده اش از قفسه هاي اين شرکت بيرون کشيده شد تا شعار «ما بايد قله ها را فتح کنيم و اين شدني است» محمود احمدي نژاد را تحقق بخشد. «رانا» نخستين خودرو ساخت داخل بود که طراحي بدنه، موتور، سيستم تعليق و فرمان و ترمز آن با مالکيت معنوي ايران توليد شد. اين خودرو اگرچه با الهام از پلت فورم پژو 206 طراحي و ساخته شد اما با نصب موتور ملي روي آن مسوولان ايران خودرو مدعي شدند پلت فورم جديدي را طراحي و در واقع کشور را صاحب نخستين پلت فورم کرده اند.

(به سيستم موتور، تعليق ترمز و به عبارت ساده تر به هر چيزي که از يک خودرو ديده نمي شود پلت فورم مي گويند.) شنيده مي شود برخي جريانات سياسي درصدد هستند با مخدوش نشان دادن رانا توليد اين خودرو را از برنامه هاي ايران خودرو خارج کنند تا سايپا بتواند مينياتور را در شرايطي غيررقابتي وارد بازار کند.

توليد انبوه «مينياتور» نيز که قرار بود از شهريورماه سال جاري در کاشان آغاز شود، پس از تغييرات صورت گرفته در مديريت شرکت سايپا و برکناري مهرداد بذرپاش در هاله يي از ابهام فرو رفته است. اجراي اين پروژه که وابستگي زيادي به بذرپاش و يارانش دارد در حالي با ابهام روبه رو شده که سايپا سال گذشته از 10 هزار مشتري اين خودرو پنج ميليون تومان وديعه گرفته و به آنها وعده داده نيمه دوم سال جاري مينياتورشان را تحويل دهد.

شنيده ها حاکي است به غير از همان چند دستگاه خودرويي که براي رونمايي توليد شده بود، سايپا مينياتور ديگري تاکنون به توليد نرسانده است.

برخي کارشناسان بازار خودرو معتقدند اگر سايپا به هر دليلي نتواند اين خودرو را به توليد برساند احتمال دارد به مشتريان اعلام کند خودرو ديگري را به جاي مينياتور تحويل آنها دهد. شايد به همين سبب باشد که بذرپاش برکنار شده حاضر نيست زير بار مسووليت سازمان ملي جوانان برود و همچنان تمايل دارد در شرکتي بماند که سالانه فروشي نزديک به چهارهزار ميليارد تومان دارد مينياتوري که دولت نهم نام صد درصد ايراني را رويش گذاشته، خودرويي است که ايتاليايي ها در طراحي بدنه آن نقش داشته اند، آلماني ها موتورش را ساخته اند و سايپا آن را روي پلت فورمي از تلفيق پرايد و ريو کار گذاشته است. «مينياتور» واژه يي فرانسوي است. پروژه مينياتور نيز با کد «S81» در دولت خاتمي تعريف شد که در ادامه با توجه به انعقاد قرارداد ال 90 دنبال نشد اما در دولت نهم به سبب مخالفت با اجراي اين قرارداد پرونده خاک خورده S81 نيز مانند «رانا» از قفسه هاي اين شرکت بيرون آورده شد تا يکي ديگر از پروژه هاي دولت نهم به صنعت خودرو کشور تحميل شود.

ترديد در توليد انبوه پروژه هاي ملي در صنعت خودرو به «رانا» و «مينياتور» منتهي نمي شود. ايران خودرو که دو سال پيش توسط احمدي نژاد خط توليد انبوه موتور ملي را به بهره برداري رساند هنوز نتوانسته به شمارگان از پيش تعيين شده براي توليد اين موتور برسد و تعداد بسيار کمي از آن را روي خودروهاي خود نصب کرده و باعث شد قيمت تمام شده اين خودروها حتي بيشتر از موتورهاي غيرايراني شود. کاميون ملي نيز که سال 85 با نام «سهند» رونمايي شد هنوز غير از سه چهار دستگاهي که در روز مراسم ساخته شده بود، کاميون ديگري به توليد نرسيده و ظاهراً اين خودرو در پارکينگ هاي ايران خودروديزل به حال خود رها شده است. اين کاميون با همکاري شرکت بنز طراحي شد و به توليد رسيد و قرار بود در سال 86 به صورت انبوه وارد بازار شود اما طولي نکشيد که با هجوم کاميون هاي چيني اين پروژه نتوانست به برنامه يي که از پيش برايش در نظر گرفته شده بود برسد.

اين بلا بر سر اتوبوس ملي هم آمد. در حالي که ايران خودروديزل پروژه اتوبوس ملي را دنبال مي کرد پس از آنکه ديد کاميون ملي با صرف ميلياردها تومان در پارکينگ ها خاک مي خورد در حالي که بخشي از پروژه توليد اتوبوس ملي را پيش برده بود، آن را متوقف کرد تا کماکان با همکاري شرکت بنز در ايران اتوبوس به توليد برساند. اما ضعف اين شرکت در صنعت اتوبوس سازي سبب شد ديگر رقبا گوي سبقت را بربايند تا ايران خودرو ديگر نتواند از محل توليد و فروش اتوبوس درآمدي براي خود کسب کند. سوداي ملي سازي در ذهن مديران ايران خودرو تنها به اين پروژه ها ختم نشد. اين شرکت علاوه بر صرف هزينه چندده ميليارد توماني براي طراحي موتور ملي (بنزين سوز) تصميم گرفت با توجه به دستور احمدي نژاد و با ساخت خودروهاي گازسوز و تغيير سبد سوخت خودروها، نخستين خودرو پايه گازسوز جهان را با کمک آلماني ها طراحي کند. اين موتور نيز که توسط مقامات بلندپايه کشور رونمايي شد تا لحظه نگارش گزارش پيش رو هنوز به توليد انبوه نرسيده و کمتر خودرويي از آن بهره برده است.

درست روزي که محمود احمدي نژاد در جمع کارکنان ايران خودرو از آنان خواست سالي دو اتاق خودرو بسازند شايد نمي دانست اين شرکت براي ساخت يک اتاق (سمند) 800 ميليارد تومان هزينه کرده و هنوز نتوانسته از محل فروش اين خودرو پولي را که خرج کرده به دست بياورد.

شايد هم نمي دانست ساخت سالانه دو اتاق يعني اينکه خودروسازان بايد سالانه دو مدل خودرو را طراحي کنند و با توجه به اينکه دانش طراحي خودرو هنوز در ايران بومي نشده بايد خارجي ها را به کمک فراخواند تا سالانه دو اتاق را به خواست رئيس دولت نهم براي ما بسازند. البته احمدي نژاد در آن روز علاوه بر اينکه مي گفت سالي دو اتاق بسازيد اضافه کرد؛ «اينکه کاري ندارد».

شايد هم نمي دانست سمند ايران خودرو از سال 81 تاکنون 475 هزار دستگاه بيشتر توليد نداشته در حالي که قرار بود اين شرکت سمند را با قيمت هشت ميليون تومان جايگزين پيکان کند تا حداقل سالانه 200 هزار دستگاه از اين خودرو را در مدل هاي مختلف به توليد برساند. با اين حال زمزمه حذف پروژه هاي ملي، باعث خواهد شد تا خودروسازان کشور براي بقا همچنان به توليد خودروهاي قديمي ادامه دهند.