دانشجويان هم دوپينگ مي کنند، بررسي اثرهاي جانبي استفاده درازمدت از داروهاي افزاينده قواي ذهني، اعتماد

ترجمه؛ عليرضا مجيدي

کمتر پزشکي است که مراجعه کنندگاني از باشگاه هاي بدنسازي با تقاضاهاي عجيب و غريب نداشته باشد. در حالي که دوپينگ ورزشي در جامعه چيز کاملاً شناخته شده يي است، ميزان آگاهي از دوپينگ هاي به اصطلاح ذهني بسيار کم است. به نظر مي رسد ميزان استفاده دانشجويان و شرکت کنندگان آزمون هاي مختلف ورودي از داروها (که به طور حتم و متاسفانه محدود به داروهاي بحث شده در مقاله زير نيستند) رو به گسترش است و در اين ميان هنوز يک کارشناسي اصولي براي فهم ابعاد اين استفاده و پيامدهاي پزشکي و اخلاقي آن انجام نشده است.

در حالي که مقامات ليگ بيسبال امريکا، درگير پاک کردن ورزش بيسبال از داروهاي توان افزا هستند، افراد ديگر جامعه مشغول آزمودن داروهاي مختلف براي رسيدن به جايگاه هاي بهتر در زندگي مدرن هستند. با وجود آثار جانبي شناخته شده اين داروها، دانشگاهيان، موسيقيدانان کلاسيک، مديران شرکت ها، دانش آموزان و حتي بازيکنان حرفه يي پوکر استفاده از داروهاي افزاينده قواي ذهني براي تمرکز و کنترل احساساتشان را آغاز کرده اند.

«پل فيليپس» يک بازيکن حرفه يي پوکر از داروي «ادرال» که در اختلال «کاهش توجه» استفاده مي شود و همچنين داروي ديگري به نام «پرووجيل» که در خواب آلودگي مفرط کاربرد دارد، استفاده مي کند. او عقيده دارد که اين داروها از او بازيکن بهتري ساخته است و به او کمک کرده که 3/2 ميليون دلار به دست آورد.

«ريتالين» داروي ديگري است که براي کودکان سنين مدرسه يي که بيش فعال هستند و اختلال توجه دارند، استفاده مي شود و همچنين داروي «ايندرال» که از دسته داروهاي مسدودکننده گيرنده بتا آدرنرژيک است، از جمله داروهايي هستند که براي افزودن بر کارايي شناختي و ارتقاي وضعيت ذهني مورد استفاده قرار مي گيرد. برخي ها هم از داروي Aricept يا Donepezil که در بيماري آلزايمر تجويز مي شود، استفاده مي کنند.

اثرات اين داروها به صورت گسترده در افراد سالم مورد بررسي قرار نگرفته، ولي اثرات فيزيولوژيک آنها شناخته شده است.

همه داروهايي که به آنها اشاره شد، تنها اشکال ابتدايي داروهاي بسيار قوي تري هستند که آزمايشگاه ها قصد روانه کردن شان را به بازار دارند.

برخلاف استروئيدهاي آنابوليک، هورمون رشد و داروهاي افزايش دهنده ظرفيت انتقال اکسيژن خون که رقابت هاي ورزشي را آلوده اند، استفاده از داروهاي افزاينده قواي ذهني بازتاب و عکس العمل مشابهي در رسانه ها و جامعه نداشته است. افرادي هم که از اين داروها استفاده مي کنند، معتقدند اين داروها به آنها توانايي هاي اضافي غيرمنصفانه يي در رقابت با ديگران نمي دهد و تنها سبب مي شود که بتوانند از مهارت هايشان بهتر استفاده کنند. در حال حاضر قانوني براي ممنوعيت استعمال اين داروها در شرايطي که به صورت قانوني نسخه شده باشند، وجود ندارد.

«چارلز يساليس» پژوهشگر مسائل دوپينگ و استاد بازنشسته دانشگاه ايالتي پنسيلوانيا مي گويد؛ «چرا همه فکر مي کنند دوپينگ محدود به ورزشکاران است؟ اگر داروهايي براي سرمايه گذاران بانک ها، روزنامه نگاران، معلمان و دانشمندان وجود داشته باشد که به موفقيت بيشتر آنها کمک کند، آنها از اين داروها استفاده خواهند کرد.»

بعد از جنگ جهاني اول، جراحي پلاستيک براي کمک به سربازاني که دچار بدشکلي صورت شده بودند، پيشرفت هاي بسيار زيادي کرد، اما به زودي از اين دانش براي زيباتر کردن افراد سالم و کم کردن چين و چروک هاي پوست استفاده شد. در حال حاضر افزايش استفاده از داروهاي افزاينده توان ذهني، دقيقاً چنين حالتي دارد.

در تحقيقي که در سال 2005 انجام شد، معلوم شد که 4 تا 7 درصد دانشجويان دوره کالج از داروهاي مورد استفاده در اختلال بيش فعالي- کاهش توجه ADHD دست کم يک بار، براي تمرکز بيشتر هنگام امتحانات يا بيدار ماندن در شب امتحان استفاده کرده اند. در بعضي از کالج ها هم بيش از يک چهارم دانشجويان گفته بودند تجربه استفاده از اين داروها را دارند.

يک روانشناس دانشگاه کمبريج، شخصاً در اين مورد تجربه جالبي داشته است. دوست اين روانشناس که به خاطر بيماري نورولوژيک داروي «پرووجيل» استفاده مي کرد، تعدادي از قرص هايش را به او داد و به او پيشنهاد کرد از اين دارو براي تمرکز بيشتر استفاده کند. او اثرات قرص را مي دانست و وسوسه شد اين دارو را آزمايش کند. وسوسه بر او غلبه کرد و وي توانست ساعت ها پشت کامپيوترش با تمرکز کار کند. البته او شک دارد که چنين اثري واقعاً به خاطر دارو بود يا به اثر کاذب «دارونما» مربوط مي شود. اين روانشناس به تازگي يک نظرسنجي اينترنتي راه انداخته تا از دانشمندان شرکت کننده در نظرسنجي بپرسد به چه ميزان تجربه استفاده از داروهاي افزاينده قواي ذهني را دارند.

«فيليپس» پنج سال پيش استفاده از داروي «ادرال» را به خاطر ابتلا به اختلال بيش فعالي- کاهش توجه ADHD شروع کرد. اين دارو با افزودن سطح دوپامين مغز، بر ميزان توجه مي افزايد. مدتي بعد، همين بازيکن استفاده از داروي «پرووجيل» را آغاز کرد؛ دارويي که هنوز مکانيسم دقيق اثر آن شناخته نشده است، اما تصور مي رود افزودن بر کارايي دوپامين، قسمتي از مکانيسم احتمالي اثر آن باشد. او عقيده دارد اين دارو بر ميزان توجه و تمرکزش افزوده و به او کمک کرده است در تورنمنت هاي بزرگ موفق تر باشد.

در دنياي موسيقي کلاسيک، استفاده از «ايندرال» ديگر چيز پيش پاافتاده يي شده است. اين دارو گيرنده هاي آدرنالين را در عروق قلب و همچنين مغز مسدود مي کند و با اين مکانيسم از پريشاني و اضطراب هنرمندان کم مي کند. به همين خاطر است که «سارا توک» يک فلوتيست سمفوني سن ديه گو از اين دارو استفاده مي کند. خانم «توک» 41 ساله از 15 سال پيش، يعني همان زماني که کار حرفه يي نوازندگي را شروع کرد، از «ايندرال» استفاده مي کند. «وقتي قلب تان به شدت مي زند، دست هايتان مي لرزد و به سختي نفس مي کشيد، اجراي برنامه کار دشواري است.»

يک دهه پيش، اين خانم در تحقيقي شرکت کرد که براساس نتايج آن معلوم شد يک چهارم فلوتيست ها، قبل از همه اجراها يا بعضي از اجراهايشان از داروي «ايندرال» استفاده مي کنند. البته او عقيده دارد ميزان استفاده از اين دارو در ميان موسيقيدان ها بسيار گسترده تر است و سه چهارم آنها دست کم به صورت گهگاهي از اين دارو استفاده مي کنند.

با مراجعه به پزشکان به آساني مي شود نسخه هاي حاوي داروي «ايندرال» تهيه کرد. خانم «توک» مي گويد بعضي از پزشکان به او گفته اند خودشان قبل از جلسات ارائه مقاله و سخنراني از اين دارو استفاده مي کنند.

برخي ها لقب «نورولوژي زيبايي» را بر وزن «جراحي زيبايي» بر چنين استفاده هايي از داروهاي اعصاب داده اند.

بايد توجه داشت که استفاده از داروهاي افزاينده قواي ذهني بي خطر نيست. «ريتالين»، «ادرال» و ديگر داروهايي که در ADHD استفاده مي شود، مي تواند موجب سردرد و بي خوابي و کاهش اشتها شود. درد شکمي و اسهال هم از عوارض جانبي شناخته شده «ريتالين» است. «پرووجيل» مي تواند استفاده کننده را عصبي و مضطرب کند و باعث سردرد شود. «ايندرال» مي تواند باعث خواب آلودگي، احساس خستگي و خس خس سينه شود.

نتايج يک تحقيق دانشگاه آکسفورد نشان داد داروي Aricept بر ميزان کارايي خلبان ها هنگام آموختن مهارت هاي تازه حين کار با شبيه ساز پرواز مي افزايد. اما در عين حال آثار جانبي دارو مانند سرگيجه و استفراغ چيزي نيست که براي خلبان ها خواستني باشد.

تا به حال تحقيقاتي در مورد اثرات جانبي استفاده درازمدت از داروهاي افزاينده قواي ذهني انجام نشده است. به علاوه بايد متوجه واکنش ها و موضع گيري هاي کساني که از اين داروها استفاده نمي کنند، در قبال افرادي که با استفاده از اين داروها به موفقيت بيشتري دست پيدا مي کنند، بود.ما مجبور هستيم به زودي راهبردهاي شفافي درباره منصفانه بودن استفاده از اين داروها اتخاذ کنيم. استفاده از اين داروها بي شک نظرات متناقضي را موجب مي شود. در حالي که ممنوعيت استفاده از اين داروها در آزمون هاي ورودي کالج ها و دانشگاه ها عقلاني است، ممکن است مشوق هايي براي استفاده از آنها در مورد کارکنان مشاغل حساسي همچون نظاميان و کنترل کننده هاي ترافيک هوايي و پروازهاي فرودگاه ها وجود داشته باشد.

www.latimes.com