گفت و گویی با اردشیر زاهدی، آیا ارتباط ایران با آمریکا برقرار خواهد شد! عرفان قانعی فرد

در اين گفتگوی کوتاه اردشير زاهدی از مسائل ايران پس از جنگ دوم جهانی، رفتن رضاشاه و به سلطنت رسيدن محمدرضا پهلوی، روابط با آمريکا، کودتا عليه مصدق، چگونگی شکست سلطنت پهلوی و آخرين توصيه وی به محمدرضا شاه، سخن گفته است

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

پیش درآمد: امروز، روز 5 شنبه 15 دی ماه – 5 ژانویه 2006 – است که در مونتروی سویس هستم. به محض ورودم به ایستگاه قطار؛ از یکی از خیابانهای قدیمی آنجا پایین تر رفتم و به سوی همان کافه مورد نظر زاهدی حرکت کردم... از چند نفر پرسیدم تا اینکه به آنجا رسیدم ، از در که وارد شدم گارسن از من پرسید که چه کمکی از او ساخته است...تا اسم زاهدی را آوردم ، مرا به طرف میزش هدایت کرد و دیدم که از دور زاهدی ما را نگاه می کند...3 خانم و یک آقا میهمانش بودند و با نهایت محبت ایرانی پذیرایی کرد ، روحیه ای که زبانزد همه است...و گاهی فکر می کردم که از دست سوالات من در می رود...از کیک و سالاد و ماهی و شراب تا چای و دسر وشکلات و ... و به خاطر این میهمان پذيری او سوالاتم از او بریده بریده شد...حتی موقع رفتن برایم کیک خرید و تاج کاغذی، که بر سرم نهاد و با خنده گفت: "شاید که پادشاه ایران شدی!" و من هم از آنکه کاغذی بود می خندیدم!...
سپس پاسخ سوالاتم را سریع و تند تند می داد، نوبت فیزیوتراپی داشت و باید دیگر می رفت، قیافه ای شکسته و نحیف اما با چشمانی پرنفوذ و ذهنی مواج و مملو از اسم و خاطره...با عصایی در دست و کفشی ورزشی به پا، با رفتاری پر از هیجان و به قول قدیمی ها یک لوطی تمام عیار!...تنها خاطره ای است که از او در ذهنم باقی مانده است.

آقای زاهدی، رابطه ایران با آمریکا امری تاریخی است که امروزه به معضلی قابل تامل مبدل شده است.

زاهدی : من به گمانم رابطه باید محکم تر باشد. ببینید روابط ایران و آمریکا در زمان قبل از جنگ شهریور 20 و حمله به ایران برقرار شد و روس ها و انگلیسی ها و آمریکایی ها در ایران حضور داشتند. و وزیر مختار داشتند و حتی رضا شاه هم توسط وزیر مختارش برای رییس جمهور وقت آمریکا می توانست پیغام بفرستد.

اما چرا رضاخان با وجود این ارتباط رفت؟

انگلیس و روسیه تصمیم گرفتند که بعد از جنگ ایران و اشغال ایران دوران پادشاهی محمدرضا پهلوی آغاز شود که آمریکایی ها مانند هریس موافق این مساله بودند و البته در کنفرانس تهران، فشار اصلی از شوروی بود. بعد از رفتن رضا شاه، انگلیسی ها و روس ها با شاه جدید مخالف بودند و حتی سفیر خود را به مجلس نمی فرستادند.

شاید بیشتر خواهان بازگرداندن همان شاهزاده قاجارها به ایران بودند.

بله! او در لندن اقامت داشت و اصلا قبول نکرد!

در جریان کردستان و آذربایجان چرا شاه دست به دامن آمریکا شد؟

ببین آن دو قدرت ایران را نصف کرده بودند و وقتی ایران جزو متحدین شد، آمریکایی ها در ایران کمپ داشتند در زمان ترومن. قرار شد که قوای خارجی ایران را ترک کنند که روسها نکردند. از آنجایی که قوام مردی وطن پرست بود او را مسئول انجام قانع کرده روسها کردند که انگلیسی ها در جنوب می خواستند که قشقایی ها را تحریک کنند تا قحطی بشود و مردم را به نوعی سرگرم کنند و حتی زاهدی پدر من را می دزدند. از اینجا بود که میانه روی آمریکا شروع شد و ایران به سازمان ملل شکایت می کند و ترومن به استالین پیام می دهد که یا بیرون بروند یا اینکه با آنها به نوعی دیگر برخورد خواهد شد.

اما بارها می گویید که کودتای علیه مصدق کار "سیا" نبوده؛ در حالیکه خود آمریکایی ها از این بابت عذر خواهی می کنند.

این دیگر از آن حرف هاست . من در کتاب خودم با مدرک و سند ثابت می کنم که در آن زمان اصلا "سیا" وجود نداشته است و اینها برای تبلیغ خود این حرف ها را می زنند.

اما در الجزایر شاه از کردها مانند ابزار استفاده کرد و دیگر این مساله ربطی به سیا ندارد.

همین پسر ملا مصطفی مدتی در بلغارستان بود ..در همان وقت که قاسم کودتا کرد... در آن زمان بنده اصرار داشتم که شط العرب مال ایران است و گفتم که به ملا مصطفی پول بدهیم تا علیه عراق حمله کند...که بعدها دیدید که صدام حسین در الجزایر می خواست دست شاه را ببوسد.
بیشتر انگلیسی ها در عراق نفوذ داشتند...اما من همیشه گفته ام که آنها حق کشتی رانی ما را وارد دانسته اند.
اما بعدها صدام را تحریک کردند و قرار داد را لغو کرد و او هم از کردها استفاده کرد.

اما چرا سلطنت شکست خورد؟

خوب خارجی ها قرار داد امضا کردند و چنین شد و در فرانسه هم آمریکایی ها با خمینی به توافق رسیدند. و بختیار هم برای عوام فریبی آمده بود. خود اعراب هم موثر بودند.

در جریان انقلاب آمریکا متضرر شد؟

بله!...ما روابط 50 میلیارد دلاری داشتیم. آمریکا با مشکل نفت روبرو شد و دخیره نفتی خودش را از دست داد. و حتی اعراب هم از این جریان سواستفاده کردند، اما هیچگاه مانند ایران منافع آمریکا را تامین نکردند و پس از انقلاب اکثر خریدهای ما به ایران ارسال نشد و قراردادهایی که پول آنها را شاه ایران نقدا پرداخت کرده بود، اجرا نشدند!
مثل ارسال همان 7 هواپیمای آواکس...ما رابطه ای بسیار حسنه داشتیم و افسوس !...اما الان هم منافع آمریکا در ایجاد رابطه با ملت ایران است.

در آخرین لحظات توصیه شما به شاه چه بود؟

که از ایران بیرون نیاید و اگر بیرون می آید مستقیما به امریکا بیاید و دستور حبس هایزر را صادر کند

erphane_q@yahoo.com
www.hasbohal.blogspot.com